Blauwdruk voor Sèvres

De Eerste Wereldoorlog brak uit op 28 juli 1914. Volgende maand is het dan precies 100 jaar geleden dat de wereld voor het eerst in een mega-oorlog geraakte.

Voor ons is die oorlog van belang omdat (pro-)Armeense kringen het oorlogsjaar 1915 als het genocide-jaar verkondigen.

Het uitbreken van de oorlog betekende voor het Ottomaanse Rijk dat diens vijanden afgeleid werden. Sinds 1911 voerde het oorlogen met ze om zijn grondgebied te behouden. Tevergeefs, steeds meer gebied raakte in de handen van zijn belagers.

Stap voor stap waren ze richting het kernland van de Turken genaderd.

Rusland trad daarbij het meest agressieve op. Haar recentste karwei was de door haar gedirigeerde Balkanoorlogen van 1912-1913 die leidden tot zware verliezen voor de Turken.

Toen daaruit de zwakte van het Ottomaanse Rijk bleek, rook Rusland meer bloed. Het was eeuwen op zoek geweest naar havens aan de warme zeewateren*.

Omdat de weg hiervoor door de Balkan teveel hindernissen had, richtten de Russen daarom de pijlen op het Anatolisch kernland van de Turken. Via Oost-Anatolië. Meegenomen was dat daar hun Armeense knechten in te zetten waren.

* Havens die niet om de zoveel maanden bevroren raakten en zo de marine vrije baan kreeg.

Rusland wilde dat de Turken ‘hervormingen’ ten gunste van de Armenen in Oost-Anatolië zouden doorvoeren. Ze volgden daarbij een tweesporen-beleid.

In de eerste plaats gebruikten ze voor hun machinaties een andere minderheid in die regio: de Koerden. Die werden door ze opgejut tegen het Turkse bestuur. De Koerden kregen bijvoorbeeld wapens en geld om voor onrust in het gebied te zorgen. Na plegen misdaden vluchtten die dan naar Rusland of west-Iran (destijds onder Russische invloed). Ze mochten zelfs in Russische consulaten hun toevlucht zoeken.

(Het bedrijven van dergelijke politiek om buurlanden te ondermijnen is al eeuwen een specialiteit van Rusland: op dit moment is ze er druk mee bezig in Oekraïne.)

Na zo het gebied gedestabiliseerd te hebben werd beweerd dat hervormingen nu echt noodzakelijk waren omdat de Armenen ‘onderdrukt’ werden. Hiervoor werden met name de door de Russen gecontroleerde Armeense lobbies ingezet. Die voerden in Europese hoofdsteden felle campagnes voor die ‘hervormingen’. De andere (christelijke) Europese mogendheden gaven tenslotte de Russen de vrije hand. 

De Armeen Boghos Nubar, één van de Russische huurlingen die in Europese hoofdsteden optrad.

Het Ottomaanse Rijk stond na de Balkanoorlogen er slecht voor. Om zijn belagers op afstand te houden nam het daarom op 8 februari 1914 de voorstellen aan *.

* Zie bijlage ‘Het hervormingsvoorstel van 1914‘ voor details.

De Turken verloren erna de soevereiniteit over Oost-Anatolië: controle over leger, politie en andere belangrijke organen om te besturen kwam in handen van Europeanen. Het gebied kon feitelijk als verloren beschouwd worden. Destijds wist iedereen ook dat de Turken Oost-Anatolië kwijt zouden raken.

Het was in feite uitstel van executie. Niet alleen liep men in Europa rond met plannen om het Ottomaanse Rijk te verdelen, maar verlies van de helft van Anatolië zou het rijk door midden hakken en verder verzwakt hebben*.

* Zie bijlage ‘Strategische analyse gevolgen verlies Oost-Anatolië‘.

Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, deed zich voor de Turken de gelegenheid voor om te ontsnappen aan hun belagers. Ontsnappen aan een zekere ondergang.

(Over Sèvres:  
Het verdrag van Sèvres van 1920 diende om de Turkse natie te vernietigen. Europa leek de Duizendjarige Oorlog eindelijk's te hebben beslecht. Volgens dat verdrag mochten de Turken in Anatolië een rompstaat behouden zonder een eigen leger, geen zeggenschap over eigen financiën, enzovoorts. Omringd door erfvijanden betekende dat slechts één ding: vernietiging van de Turkse natie. Een massale guerrilla onder leiding van Mustafa Kemal Pasha, de latere Atatürk, maakte een eind aan deze Europese droom)