Europees kruitvat ontploft

- bijlage hoofdartikel 'De Eerste Wereldoorlog: escaperoute Turken' -

Na de Oostenrijk-Hongaarse oorlogsverklaring aan Servië, mengden hun beschermheren zich in het conflict. 
 
Allereerst kondigde Rusland op 30 juli 1914 de mobilisatie van hun leger af. Dit was een verkapte oorlogsverklaring. (Het mobiliseren van een leger is in feite hetzelfde als ze in stelling brengen voor een aanval)

Duitsland verzocht Rusland daarop deze vijandelijkheden te stoppen. Rusland gaf hier geen gehoor aan waarna Duitsland op 1 augustus 1914 ze de oorlog verklaarde. 

Na de Russische manoeuvres was Frankrijk ook gaan mobiliseren. Zowel links als rechts van Duitsland waren dus de trekkers overgehaald en stonden de wapens op het punt om afgevuurd te worden. Duitsland vermoedde logischerwijs dat het van beide zijden aangevallen zou gaan worden*. 

* Duitsland had het juist geraden: Frankrijk en Rusland hadden in 1893 een geheim verdrag getekend waarin ze afspraken Duitsland tegelijk aan te vallen als de situatie gunstig was. Het was zover.

Om de Franse agressie tegen te gaan wilde Duitsland daarom zijn troepen door België naar de grens met Frankrijk sturen. Omdat België neutraal wilde blijven stond ze dat niet toe. Bovendien wist het dat Groot-Brittannië diens neutraliteit garandeerde. Als Duitsland België binnenging, zou Groot-Brittannië dus de oorlog aan Duitsland verklaren.

Op 3 augustus 1914 beantwoordde Duitsland de dreigende Franse mobilisaties ook met een oorlogsverklaring.

Toen Duitse troepen door België opmarcheerden richting Frankrijk en zo de Belgische neutraliteit schonden, verklaarde Groot-Brittannië op 4 augustus de oorlog aan Duitsland.

Op 4 augustus 1914 waren dus Duitsland en Oostenrijk-Hongarije in oorlog met Servië, Rusland, Frankrijk en Groot-Brittannië. Later zouden meer landen zich mengen in de strijd.